Χαμηλό Ανάστημα
Τα παιδιά ψηλώνουν σε όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Ο ρυθμός αύξησης είναι πιο ταχύς κατά τη βρεφική και εφηβική ηλικία (8-10 εκατοστά/έτος) και μικρότερος κατά την παιδική- προεφηβική ηλικία (5-6 εκατοστά ανά έτος). Δεν ψηλώνουν όμως όλα τα παιδιά με τον ίδιο ρυθμό, με αποτέλεσμα άλλα να είναι πιο κοντά και άλλα πιο ψηλά.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το ύψος:
Το ύψος καθορίζεται εν μέρει γενετικά ανάλογα με το ύψος των γονέων, και το ύψος στόχος μπορεί να υπολογιστεί κατά προσέγγιση με συγκεκριμένο τύπο. Εκτός, όμως, από τη γενετική προδιάθεση, διάφοροι άλλοι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν το ύψος, όπως:
- Ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης
- Χρόνια νοσήματα, όπως φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, κοιλιοκάκη, άσθμα, παθήσεις του θυρεοειδούς, αναιμία, νεφρική ανεπάρκεια
- Μακροχρόνια λήψη φαρμάκων, όπως κορτικοστεροειδή ή φάρμακα για τη ΔΕΠΥ
- Κακή διατροφή και υπερβολικά έντονη άσκηση
- Ανεπαρκής ύπνος ή διαταραχές του ύπνου, όπως σε άπνοια ύπνου
- Ψυχοκοινωνική αποστέρηση
- Η ηλικία έναρξης της εφηβείας. Τα παιδιά που αργούν να μπουν στην εφηβεία, συνήθως παρουσιάζουν χαμηλότερο ανάστημα σε σχέση με τους συνομηλίκους τους, αλλά τις περισσότερες φορές ψηλώνουν αργότερα με την έναρξη της εφηβεία και φτάνουν σε φυσιολογικό τελικό ανάστημα. Αυτό είναι πιο συχνό στα αγόρια και πολλές φορές υπάρχει αντίστοιχο ιστορικό σε έναν από τους γονείς.
- Το βάρος γέννησης. Παιδιά που γεννιούνται με χαμηλό βάρος γέννησης για την ηλικία κύησης (small for gestational age, SGA) μπορεί να μην καταφέρουν να μπουν μέσα στις φυσιολογικές καμπύλες για το ύψος μεγαλώνοντας. Τα παιδιά αυτά που δεν καταφέρουν να ανακτήσουν φυσιολογικό ύψος μέχρι την ηλικία των 4 ετών, έχουν ένδειξη να βοηθηθούν με αυξητική ορμόνη.
- Ύπαρξη κάποιου συνδρόμου, πχ σύνδρομο Turner, Down ή Noonan, ή σκελετικής δυσπλασίας
Xαμηλό ανάστημα Πότε να ανησυχήσω για το ύψος του παιδιού μου;
Ένα παιδί πρέπει να παραπεμφθεί στον παιδοενδοκρινολόγο για έλεγχο της αύξησης όταν:
- Το ύψος του είναι κάτω από την 3η εκατοστιαία θέση στις καμπύλες του ύψους.
- Το ύψος του πέφτει στις καμπύλες ανάπτυξης μεταξύ των μετρήσεων, άρα έχει χαμηλό ρυθμό αύξησης.
- Όταν το ύψος του απέχει πολύ από το ύψος στόχο με βάση τα ύψη των γονέων του.
Τι έλεγχος πρέπει να γίνει;
Ο παιδοενδοκρινολόγος θα πρέπει να λάβει λεπτομερές ιστορικό προηγούμενων νοσημάτων, φαρμάκων και οικογενειακό ιστορικό και να εξετάσει προσεκτικά το παιδί. Προηγούμενες μετρήσεις του ύψος θα βοηθήσουν να εκτιμήσει το ρυθμό αύξησης. Ιδανικά πρέπει να υπάρχει μεσοδιάστημα 6 μηνών μεταξύ των μετρήσεων ύψους. Όταν κρίνεται απαραίτητο, θα πρέπει να γίνει εργαστηριακός έλεγχος για τον αποκλεισμό ενδοκρινικών και άλλων παθήσεων που προκαλούν χαμηλό ανάστημα, αλλά και να ληφθεί ακτινογραφία του χεριού του παιδιού για τον υπολογισμό της οστικής ηλικίας. Όταν υπάρχει υποψία ανεπάρκειας αυξητικής ορμόνης, θα πρέπει να γίνει ειδικός έλεγχος με δοκιμασία διέγερσης της αυξητικής ορμόνης.
Τι κάνω αν το παιδί μου έχει ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης;
Αν ένα παιδί παρουσιάζει ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης και ψηλώνει σε χαμηλές καμπύλες ανάπτυξης, τότε μπορεί να λάβει θεραπεία υποκατάστασης με αυξητική ορμόνη. Αυτή χορηγείται κάθε βράδυ με μια ένεση με πένα μέχρι την ηλικία ωρίμανσης των οστών (περίπου 15ετών στα κορίτσια και 17-18 ετών στα αγόρια). Καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας θα πρέπει να παρακολουθείται στενά από τον παιδοενδοκρινολόγο.